يكي از راه‌كارهاي دولت يازدهم و دوازدهم براي خانه‌دار شدن جوانان، صندوق پس‌انداز مسكن يكم و ايجاد فرهنگ پس‌انداز مسكن بود.
در همين راستا يكي از اقدامات راه‌اندازي صندوق پس‌انداز مسكن يكم بود كه در خرداد ماه 94 تاسيس شد و هدف از اين تاسيس پرداخت وام 80 ميليون توماني خريد مسكن با پس‌انداز متقاضيان و افزايش سهم وام از قيمت مسكن بود.
در ابتداي امر باتوجه به اينكه وام مسكن در كنار وام جعاله حدود 30 تا 40 درصد از قيمت خريد مسكن را پوشش مي‌داد و همين مساله موجب اقبال عمومي به اين طرح شد.
به هر ترتيب منابع صندوق پس‌انداز مسكن رشد قابل توجهي پيدا كرد و براساس آمار بانك مركزي منابع صندوق در شهريور ماه معادل 9 هزار و 240 ميليارد تومان بود.
اما با افزايش مداوم بهاي مسكن و كاهش نسبت وام صندوق مسكن يكم به قيمت مسكن موجب روند نزولي سپرده‌گذاري در اين صندوق شد. در اوايل دي ماه 97 خبرگزاري فارس در گزارشي با عنوان «مرگ تدريجي صندوق پس‌انداز مسكن يكم» منتشر كرد. در آن گزارش به طور مفصل توضيح داده شد كه مشتريان صندوق پس‌انداز مسكن يكم همه به انگيزه خانه‌دار شدن در اين صندوق پس‌انداز كرده‌‌اند و اگر متناسب با تغيير قيمت مسكن، سقف وام پرداختي تغيير نكند، سپرده‌گذاران پول‌هاي خود را بازپس خواهند گرفت.
با بروز چنين پديده‌اي بانك مسكن براي پاسخگويي به تقاضاي سپرده‌گذاران صندوق پس‌انداز مسكن، مجبور به اضافه برداشت از منابع بانك مركزي خواهد شد و يا اينكه بخشي از وصولي‌هاي خط اعتباري مسكن مهر را براي بازپرداخت اين سپرده‌ها اختصاص دهد. در اين شرايط صندوق كاركرد خود را از دست داده و فقط به صندوقي براي وصول اقساط تسهيلات اعطايي در ماه‌هاي گذشته تبديل خواهد شد. پس از وصول اين اقساط، بانك مي‌تواند پولي كه بابت بازپرداخت سپرده‌ها از وصولي‌هاي خط اعتباري مسن مهر برداشت كرده بود را دوباره بازگرداند و به اين صورت كار صندوق به اتمام خواهد رسيد و خود به خود فرايند تصفيه انجام خواهد شد.
بقاي صندوق‌هايي مانند صندوق پس‌انداز مسكن يكم وابسته به هدفي است كه براي آن تشكيل شده‌اند و در صورت عدم امكان تحقق آن هدف، صندوق به مرحله توقف فعاليت مي‌رسد.
پس از حدود 2 سال از اين گزارش، هيچ تغييري در سقف وام مسكن نشد و بهاي مسكن بسيار فراتر از قيمت‌هاي دي ماه 97 شد. همين مساله موجب تشديد روند نزولي خروج منابع و سپرده از صندوق پس‌انداز مسكن يكم شد.
ر اساس آخرين آمارهاي بانك مركزي كل موجودي صندوق پس‌انداز مسكن در پايان شهريور ماه امسال به 5 هزار و 470 ميليارد تومان كاهش يافته است. اين عدد بيانگر كاهش 3770 ميليارد توماني منابع اين صندوق است. به اين نحو كه از مرداد ماه 97 كه اوج منابع صندوق است، تا پايان سال 97 حدود 930 ميليارد تومان از منابع صندوق كاسته شده و در طول سال 98 بالغ بر 1840 ميليارد تومان از منابع صندوق پس‌انداز مسكن خارج شده است.
همچنين از اسفند 98 تا شهريور ماه 99، يعني به مدت 6 ماه، هزار ميليارد تومان ( معادل 18.2 درصد) از منابع اين صندوق كاسته شده است.
با اين روند منابع صندوق روز به روز كاهش يافته و صرفا بازپرداخت اقساط وام‌ها وارد حساب صندوق خواهد شد كه باتوجه به كاهش شديد منابع و بستن حساب‌ها توسط بسياري از متقاضيان، تقريبا همه وصولي‌ها صرف بازپرداخت سپرده‌ها شده و صندوق به سمت تعطيلي حركت خواهد كرد.
صندوق پس‌انداز مسكن يكم تقريبا تنها برنامه دولت يازدهم و دوازدهم در حوزه مسكن بود كه به مرحله اجرايي رسيد اما نتيجه راه‌اندازي اين صندوق كسري چند هزار ميلياردي و عدم كارايي آن براي هدف تعيين شده بود.
گزارش اشکال
